Jaarfeesten

Het is het jaarfeest op de overgang van de zomer naar de herfst. Een week ervoor is de zon over de evenaar gegaan en de tijd waarin de dagen korter en de nachten langer worden breekt aan. Rond deze tijd is het grootste deel van de oogst binnengehaald. Als het weer goed was, is er overvloed. Van oudsher werd er rond deze dag het oogstfeest gevierd. De oogst, de appels, peren, graan en andere veldgewassen dragen de zomerwarmte in zich en de nieuwe kiem voor de lente. In vroeger tijden was een goede oogst ook nodig om de winter door te komen.

Naast de oogst laten de bomen bij het aanbreken van het koude seizoen hun herfstkleuren zien. De natuur 

trekt zich terug, dieren gaan hamsteren, vogels trekken weg. De natuur bereidt zich voor op de winter. Zij wordt stil en komt tot rust.

De natuur trekt zich terug, maar in de zaden die gevormd zijn dragen de planten het leven over. 

De mens maakt eveneens deze verandering door. De ervaringen van het buiten zijn na een uitbundige zomer worden meegenomen in het werk vaak gepaard gaand met goede voornemens en het afwegen van mogelijkheden.

In de schilder- en beeldhouwkunst wordt Michael afgebeeld met vaak in de ene hand een zwaard en in de andere een weegschaal en met een draak onder zijn voeten.

Het zwaard dat helpt en beschermt, maar ook kan verwonden en doden.

In deze tijd staat het zwaard voor de kracht van de persoonlijkheid. De besluiten die je neemt en verantwoording voor draagt echter niet zonder de weegschaal die het afwegen van onze besluiten symboliseert. Kies ik vanuit het denken of vanuit het gevoel.

De Michaëlstijd geeft ons de mogelijkheid om het zwaard ter hand nemen en ten strijde trekken. Niet tegen iets of iemand, maar tegen de twee uitersten in onszelf, die we steeds voelen opkomen, tegen onze innerlijke “draken”, leren omgaan met onze eigen zwakke kanten. Daar is moed voor nodig! Het Michaëlsfeest is dus ook het feest van de moed.

De kinderen van groep 4 horen het verhaal van Joris en de draak.

Bij het vieren van het feest, kan de oogstkant worden opgepakt of kunnen er spelen worden gedaan, waarbij moed en kracht wordt gevraagd.

Daarnaast moeten de kinderen met elkaar samenwerken. Zij zullen op die manier vele draken verslaan.

Op 11 november vieren we het feest van Sint Maarten, het eerste lichtjesfeest in aanloop naar het kerstfeest. De kinderen lopen al zingend met hun lantaarn. Het kleine lichtje, beschermd door de knol als symbool voor de aarde. Het feest van Sint Maarten valt precies tussen de datum van het Michaëlsfeest en de eerste kerstnacht in, en vormt een mooie verbinding tussen de twee feesten. 

In de natuur zien we dat het leven zich steeds verder van buiten naar binnen keert. De bomen zijn nu bijna allemaal hun blad verloren, het weer is onstuimig en nat, ook de dagen worden korter. We gaan richting de donkere dagen van december. Een klein lichtje brengt warmte en licht, waar we juist in deze periode zo behoefte aan hebben. 

De legende van Sint Maarten, de ridder die de helft van zijn mantel aan een arme bedelaar gaf, bracht met zijn zwaard een offer. Hij stelde zich met deze daad gelijkwaardig aan de ander, als iemand die deelt met zijn medemens. De mens wordt in zijn hartenkrachten aangesproken. Met dit beeld in onze gedachten trekken de kinderen uit groep 3 t/m 5 met hun lantaarntjes zingend langs de huizen om voor anderen een aalmoes te vragen. De knollen met daarin hun lichtje hebben ze met hulp van een ouder schoolkind zelf bewerkt en versierd.

Het woord ‘advent’ is afgeleid van het Latijn: adventus (= komst, er aan komen) en advenire (= naartoe komen). En betekent daarmee :verwachting van wat komt. In de adventstijd, die begint op de zondag vier weken voor kerstmis, bereiden we ons voor op het kerstfeest.

Donker wordt de aarde

Duister overal

Maar mijn hart beware

’t Licht, dat blijven zal.

Zoals de aarde zich in dit jaargetijde naar binnen keert en het leven in zichzelf behoudt, zo word je als mens in donkere tijden teruggeworpen op jezelf. Wanneer je niet meer wordt afgeleid door wat er zich buiten je afspeelt, moet je je wel met de binnenkant gaan bezighouden. Advent is de stille tijd, waarin we het licht, de levenskracht in onszelf kunnen ontdekken, aanhouden en onderhouden. Met de geboorte van het kerstkind is dat innerlijk licht op aarde gekomen, om te groeien in de mensen.

Tijdens de adventsweken is er op de maandag ochtenden een samenkomst voor groep 3 tot en met 8, waarbij kort wordt gezongen , een adventsspreuk klinkt en elke week een nieuwe kaars op de adventskrans ontstoken wordt. Momenten van verstilling.

Het vieren van de eerste advent kent een eigen ritueel:

Voor de jonge kinderen, tot en met groep 5, wordt de adventstuin gelegd. Een spiraal van dennentakken met in het midden een grote kaars. In de ochtendsamenkomst van groep 3 tot en met groep 8, loopt er per klas één kind de spiraal om het licht mee naar het eigen lokaal te nemen. Daarna gaan de lagere groepen om de beurt hun adventstuin lopen. Ieder kind krijgt een appeltje met ster en kaarsje en loopt daarmee naar binnen, steekt het lichtje aan, loopt weer terug en plaatst het in de spiraal. Een beeld van verinnerlijking gevolgd door steeds verder uitstralend licht van de kaarsjes van de hele klas. Het lopen van de spiraal wordt begeleid door zacht zingen, fluitspel van oudere leerlingen of momenten van stilte en aandacht.

“Stil nu, stil nu, maak nu geen gerucht.

Stil nu, stil nu, het ruist al door de lucht,

het wonder komt heel zachtjes aan,

het kerstkind zal naar binnen gaan,

Stil nu, stil nu, maak nu geen gerucht.

Hoewel Sint Nicolaas op 6 december jarig is wordt zijn feest op 5 december gevierd. Dit feest is het derde feest dat – samen met Sint Michaël en Sint Maarten –voor de kinderen bijdraagt aan de voorbereiding op het kerstfeest.

tekst carnaval

Vijftig dagen na Pasen en tien dagen na Hemelvaart vieren we het Pinksterfeest. Het Griekse ‘Pentecostes’ betekent de 50ste dag, en van dit woord is de naam Pinksteren afgeleid. Pinksteren werd ook wel Bloeifeest of Bloemenpasen genoemd en is van oorsprong een vruchtbaarheidsfeest. Er is in de meimaand een overvloed aan bloemen en bloesems die bevrucht moeten worden, zodat de plant straks vrucht zal dragen.

De christenen namen deze feestdag over om de nederdaling van de Heilige Geest over de apostelen te gedenken. Men ging de gaven in de natuur beleven als een gave van Gods scheppende geest. Mei- en minneliederen werden geestelijke liederen, waarin Christus werd bezongen als de bruidegom van de ziel.

In de Middeleeuwen werd Pinksteren het uitbundigst gevierd. De mensen kozen een zogenaamde Pinksterblom of bruid, het mooiste meisje uit het dorp, dat in het middelpunt stond van het drie dagen durende feest, vaak vergezeld door een Pinksterbruidegom. Zo liep het bruidspaar onder een bontgekleurde papieren kroon. De kinderen, versierd met haarkransjes gingen zingend met het bruidspaar langs de deuren. De bruid werd omhangen met zoveel mogelijk sieraden en bloemen; hoe meer juwelen, hoe vruchtbaarder het jaar zou worden.

Pinksteren brengt ook ons nieuwe inspiratie. Op school dansen de klassen bij dit feest rond een meiboom met teer gekleurde linten. In de weken ervoor worden de dansen met de klas geoefend. Samen bewegend in- en uitstromend vlechten de linten zich tot een patroon . Hoe vreugdevol is het als het lukt om zelfs het uitvlechten zingend met de hele groep voor elkaar te krijgen. In jongere klassen is er een pinksterbruid en een pinksterbruidegom. De gasten worden gevraagd om in witte kleding te verschijnen om hiermee het zuivere gevoel te versterken wat door dit feest gewekt wordt. Kinderen dragen een zelf gevlochten papieren kransje met papieren bloemen op het hoofd. Bruid en bruidegom lopen onder een boog met papieren bloemen. Een teer bloemenfeest.

“Hier is onze fiere pinksterblom

en ik zou hem zo graag eens wezen,

Met zijn mooie kransen op het hoofd

en met zijn rinkelende bellen.”

In de donkerste tijd van het jaar wordt het licht opnieuw geboren: kerstmis! We vieren de geboorte van Jezus. In de tijd die hieraan vooraf ging: advent hebben we al lichtjes ontstoken in verwachting van wat komen gaat en nu is er ruimte geschapen in het sterkste duister voor het grootste licht!

In de natuur zien we dat zij zich heeft teruggetrokken. Veel dieren houden een winterslaap. De bomen zijn kaal, behalve de altijd groene bomen: de naaldbomen, waarvan we er een in onze huiskamer zetten met lichtjes erin. Want terwijl het buiten koud is, guur en nat zoeken we binnen de warmte en het licht op.

Kerstmis valt tijdens de winterzonnewende, zoals Sint Jan tijdens de zomerzonnewende valt. We beleven de langste nacht. Als het vriest zien we prachtige sterrenhemelen. Maar het kan ook somber zijn buiten. Het kerstfeest houdt de belofte in dat het weer lichter gaat worden!

In de klassen verschijnt tijdens de adventstijd vaak een jaartafel met daarop een beeld van de engel Gabriël en Maria. De engel verkondigt haar de komst van het kind. Als symbool draagt zij de witte lelie als beeld van de zuiverheid en onschuld. Het doek is blauw, net als de mantel van Maria, de ruimte waarin alles verschijnt. Op de jaartafel zijn dat gedurende de vier weken voor kerstmis de stenen, de planten, de dieren en tenslotte de mensen: de herders die op weg zijn naar Jozef en Maria in de stal. In deze periode worden vele kerstliedjes gezongen, kerstspelletjes gespeeld, geknutseld, getekend en geschilderd. De kinderen zien op de laatste dag voor de kerstvakantie het traditionele (Oberufer) kerstspel dat gespeeld wordt door de leerkrachten. Daaropvolgend is een samenzang in de grote zaal voor alle ouders en kinderen en dan kan de vakantie beginnen! Voorafgaand aan die dag bezoeken ouders vaak het toneelspel van hun kinderen in de laagste klassen en in de hogere klassen soms een kerstinstuif of kerstcafé.

De epifanietijd, ook driekoningentijd genaamd, begint op 6 januari. Tot deze tijd behoren vier zondagen en vier weken.

Maria lichtmis wordt op 2 februari gevierd, 40 dagen na het kerstfeest. Het is het laatste lichtfeest gevierd. Het is het feest van het steeds sterker wordende daglicht.

Palmpasen vieren we aan het begin van de Stille Week – de week voor Pasen. Dit feest is de tegenpool van het Sint Maartenfeest. In de heldere ochtend dragen de kinderen Palmpasenstokken, versierd met symbolen van de opstanding en het nieuwe leven. De palmpaasstok staat voor de levensboom. Vanaf klas 1 dragen de kinderen een stok in de vorm van een kruis – dat is uiteraard het symbool voor Christus. We gebruiken hiervoor natuurlijk hout, takken gevonden in het bos – deze dode takken staan voor de winter die nu voorbij is. Voor de kleuters is dit symbool te zwaar, zij dragen een stok met een cirkel – als de nieuwe zon in de lente, met hen vieren we ook het begin van de lente. Het broodhaantje bovenop de stok staat voor de verkondiger van de nieuwe dag, de vruchten (krenten/rozijnen/gedroogde abrikozen) die we rijgen en aan de stok hangen staat voor dragers van het nieuwe leven en de buxustakken die altijd groen blijven zijn ook een symbool voor het eeuwige leven en de lente, die altijd terugkeert.

Pasen valt op een wisselende datum. De eerstvolgende zondag na de eerste volle maan na 21 maart is het Pasen. De lentetijd is aangebroken. De dagen beginnen weer te lengen, de vogels fluiten uitbundig in de vroege morgen, de zon begint weer warm aan te voelen. De natuur zit vol belofte, bloesems kleuren de boomgaarden, bolgewassen versieren de tuin. Takken ontspruiten.

Het ei als een symbool voor wedergeboorte en de haas als vruchtbaarheidssymbool zijn nauw verbonden met het paasfeest. In oude tijden vierden Germanen de lente al met het ontsteken van grote vuren en nog steeds worden her en der in Europa in deze tijd paasvuren aangestoken.

Met Pasen wordt de opstanding van Christus gevierd. In de stille week daaraan voorafgaand wordt de weg naar Golgotha waar de kruisiging plaatsvond herdacht.

In de klassen wordt Pasen op witte donderdag gevierd met een bijeenkomst in de zaal waarbij een paasverhaal wordt verteld en paasliederen worden gezongen. Daarna verstoppen de hoogste klassen eieren voor de laagste klassen en wordt er een paasbuffet verzorgd door ouders en de kinderen van groep 6. Het accent van het vieren van Pasen ligt op de vreugde van het eieren zoeken en het maken van Paasversieringen. In de verhalen die verteld worden in de diverse klassen kan voor het opstandingsthema gekozen worden. Natuurbeelden worden geschilderd en getekend. In groep 8 is er in de geschiedenislessen over de Romeinen en de wereldgodsdiensten meer aandacht voor het leven van Christus.

Op 24 juni wordt Sint Jan gevierd. De Midzomernacht – de nacht van 23 op 24 juni – is geweest. De zon staat nu nog hoog aan de hemel maar zal snel steeds lager gaan staan. Sint Jan is een keerpunt in het jaar.